Moito ruído e poucas noces

 Moito ruído e poucas noces, foi composta por William Shakespeare no 1598 e estrenada,  posiblemente, no outono dese mesmo ano.

Fotograma da película homónima

Trátase dunha comedia romántica de enredo, de raíces latinas (concretamente do dramaturgo Terencio) e italianas. As influencias clásicas están presentes en:  infamia contra Hero* organizada por don Juan, a cólera de Claudio e a ruptura matrimonial da parella, as intrigas amorosas salpicadas de dificultades, os ciumes e os malentendidos. O propio nome dunha das protagonistas da obra, Beatriz, tamén ten reminiscencias literarias e italianas. Esta era a amada de Dante Alighieri, poeta italiano. Foi a súa musa, fonte de inspiración dalgúns dos máis fermosos poemas de amor.

Tan honesta parece y tan hermosa
mi casta Beatriz cuando saluda,
que la lengua temblando queda muda
y la vista mirarla apenas osa.

 

*Na mitoloxía grega Hero é unha sacerdotisa de Afrodita namorada de Leandro. Hero residía na costa grega de Helesponto, mentras que Leandro moraba nunha colonia da costa asiática. Conta a lenda que Leandro atravesaba a nado o estreito todas as noites para reunirse coa súa amada Hero (que o guiaba desde a súa torre coa luz dunha lámpara) Unha noite, a luz desta apagouse e Leandro foi arrastrado polas ondas ata a orilla grega. Á mañá seguinte, Hero atoupouno morto, abrazouno e meteuse no mar con el para fundirse coa súa alma.

 

“Dante e Beatriz”, de Henry  Holiday

(Procedencia da imaxe)

Mais os episodios da parella central son invención de Shakespeare. Este soubo enriquecer a materia dotándoa de fondura humana, ofrecendo criaturas individualizadas, alonxadas do prototipo.

A obra céntrase no amor e no dano que os malentendidos ou a traición poden causar. Desenvolve de principio a fin dúas tramas paralelas que funcionan en perfecta sincronía: a historia de amor de Claudio e Hero (que roza a
traxedia) e a rivalidade de Beatriz e Benedicto (que é máis cómica e desenfadada)

 

Claudio e Hero forman a parella de namorados que viven nun mundo idílico ata que esta se rompe pola intervención do malvado Don Juan.

(Procedencia da imaxe)

Por outra parte, Benedicto, dende a súa primeira aparición, mostra un humor feriente cara ás mulleres e o amor, sendo o centro das súas críticas a moza Beatriz, sobriña do gobernador Leonato e curmá de Hero, que derrota a Benedicto nas súas pelexas verbais. A rivalidade da parella irase trasformando en amor segundo trascorre a acción.

 

(Procedencia da imaxe)

Como xa sabemos, o sistema dramático de Shakespeare (e do teatro isabelino) desborda os moldes e reglas da arte clásica.A súa única coincidencia con esta é que mantén os cinco actos clásicos.

Nesta obra ráchase coa norma das tres unidades dramáticas do teatro clásico e mestúranse situacións e personaxes
cómicos e tráxicos. A historia acontece en Mesina, nun entorno siciliano con escenarios variados (xardíns, aposentos e festas cortesanas) e dura máis dun día. Asemade mestura rexistros graves e leves, líricos e paródicos.

Nos diálogos mostra grande variedade de rexistros, alternando a  linguaxe solemne coa familiar. Este sistema dramático ten moitas coincidencias co modelo español desenvolvido por Lope de Vega, unha fórmula que triunfou nos escenarios durante moito tempo.

Algúns dos temas que son tratados polo autor nesta obra son: a ledicia de vivir e os seus problemas, a traición, a realidade e a apariencia, a fraxilidade da felicidade, o amor e as trampas amorosas, o matrimonio e a solteiría, a visión do outro sexo…

Disfrutade da peza. O luns verémos a película baseada na mesma.

(Procedencia da imaxe)

 

Se clicades aquí atoparedes a ficha técnica da mesma. A continuación tedes un fragmento da mesma:

 

William Shakespeare

No marco do teatro isabelino, William Shakespeare desenvolve o seu teatro, maxestuoso, recuperando  a profundidade e grandiosidade dun teatro clásico  que se perdera na época medieval. Fíxoo, ademais, dunha forma innovadora,pois, como xa dixemos na anterior entrada, rachou coas unidades clásicas do espacio, o tempo e a acción. Inspirouse en autores latinos e británicos, fixo uso da maxia e sacoulle todo o proveito aos novos escenarios isabelinos.

Cuberta do libro Descubriendo a Shakespeare publicado pola editorial UNE

Ademais, nas súas obras sempre aparece un heroe que ocupa o centro dos contecementos e os seus problemas
levan a outros sucesos. Estes viven distintas experiencias, ás que chegaron por vinganza, ciumes, ambición ou
envexa. É, neste punto, onde as obras de Shakespeare gañan profundidade convertíndose en verdadeiros manuais
dos sentimentos e comportamentos humanos.

Casa natal de William Shakespeare, imaxe extraída de aquí.

Naceu en Stratford –upon- Avon (Inglaterra) na primaveira de 1564. Foi o terceiro de oito irmáns . Estudou nun colexo da súa localidade e, ainda que tería que ter sucedido ao seu pai no negocio familiar, tivo que traballar como
aprendiz de carniceiro pola difícil situación económica que atravesaba a súa familia.No 1582 casa con Anne Hathaway. Cinco anos máis tarde establécese en Londres e, tras probar en diferentes oficios, opta polo
de actor. Durante a difícil situación política que atravesaba Inglaterra nese momento, Shakespeare continúa coa súa profesión, discute nas tabernas, observa e soña noites de verán.

Comeza a escribir poemas eróticos e obras de corte renacentista (Ricardo III ou Enrique IV entre outras) e producións burlescas (La Fierecilla Domada,Sueño de una Noche de Verano, etc.)

O compositor romántico  alemán Felix Mendelssohn inspirouse na última das obras citadas para compoñer a súa obra Sueño de una noche de verano. Aquí queda acoñecidísima Marcha nupcial da mesma:

 

A derradeira etapa da súa obra estivo marcada polo drama e a influencia do mundo clásico. Dentro destas dúas temáticas, destacan títulos como Romeo y Julieta, Hamlet ou  Macbeth .

Romeo y Julieta é unhas das obras máis coñecidas deste autor. Brenda, ti preguntabas por ela o outro día. Na biblioteca hai varios exempares desta peza teatral. Tamén atoparedes a película homónima dirixida por Baz Luhrmann

Unha das preferidas de quen escribe é Hamlet, obra inmensa cuxo protagonista, o príncipe de Dinamarca, é o paradigma da dúbida (ser ou non ser, vivir ou morrer… Velaí a cuestión). A protagonista feminina Ofelia, tola e suicida aínda contribúe máis a dotar de grandeza a obra. Como é o caso das obras anteriormente citadas hai varias adpatacións cinematográficas da mesma. Aquí queda o famosísimo monólogo de Hamlet interpretado por Kenneth Branagh, protagonista e director da película Hamlet.

Na biblioteca temos a adaptación que da obra fixo por Franco Zeffirelli. Aquí tedes o trailer da mesma:

Con Macbeth o autor achéganos ao tema da ambición humana (paixón encarnada na protagonista feminina, lady Macbeth) e a traición. Destacan as adaptacións musicais da obra (véxase a ópera de Verdi que leva o mesmo nome) e a cinematográfica de Roman Polanski, entre outras.  Velaí unha animación baseada nesta obra de Shakespeare:

Cando o escritor xa contaba con 38 obras escritas e con unha boa fortuna decidiu voltar a Stratford –upon- Avon, a
súa cidade natal. Alí morreu el 23 de abril de 1616, coma o tamén ilustre Miguel de  Cervantes. Deixaron, os dous, un enorme legado. Ambos souberon afondar na complexidade e profundidade do ser humano. Con eles comprendemos o que somos e de que estamos feitos.

 

Aquí queda un pequeno documental sobre o autor e a súa época:

E aquí uns pensamentos do autor inglés:

Na biblioteca temos a súa obra case completa e este libriño que recolle a súa autobiografía e obra:

Shakespeare el maestro del teatro, publicado por Rompecabezas.

(Procedencia da imaxe)

 

 

 

O teatro isabelino.

Como ben sabedes estamos lendo Moito ruído e poucas noces, do coñecidísimo autor inglés William Shakespeare. Velaquí vai unha pequena axuda para contextualizar ao autor e ó seu teatro.

O TEATRO EN EUROPA (séculos XVI a XVII)

Desenvolvéronse nesta etapa tres tipos de teatro: o eclesiástico (promovido pola igrexa con motivo das festas litúrxicas), o cortesano (representado nos palacios para a Corte) e o popular (realizado por cómicos e representado nas rúas, plazas ou en currais. Tiña, en xeral, un carácter humorístico e burlesco con moito espazo para a improvisación)

Neste marco nace o teatro isabelino (1559-1603) Este desenvólvese durante o reinado de Isabel I a finais do
século XVI. A diferencia do teatro continental (creado co obxectivo de ser representado perante un público de elite) o teatro inglés baseouse en formas populares  e nas esixencias do público en xeral.
Na época isabelina, o teatro era un espectáculo popular. O público acudía en busca de información, educación,
entretemento e compañía. Este ía ao teatro pagando un prezo variable segundo a comodidade do lugar onde ían
ser ubicados. A entrada máis barata esixía estar de pé e exposto aos cambios meteorolóxicos; as máis caras xeralmente eran  mercadas pola nobreza. A zona máis alonxada, chamada ‘ceo’, era ocupada polos comerciantes, a aristocracia e  incluso pola raíña Isabel, que, de incógnito, presenciaba  as obras. Como os teatros non tiñan teito, as obras adoitaban representarse nos meses máis cálidos. Facíanse nas primeiras
horas da tarde, para que a luz del sol puidera entrar. As funcións duraban arredor  de dúas horas.

A meirande parte dos teatros estaba ao aire libre, situados ao norte e sur do Támesis.

 

(Procedencia da imaxe)

 

Eran teatros de madeira, ou de madeira e ladrillo, con algunhas partes do teito de palla, que, nalgún momento, eran pasto do lume.Adoitaban ser poligonais, con tendencia á forma circular. Tiñan un patio (dende o que o público seguía a representación de pé) e dous ou tres pisos de galerías. Ao fondo do escenario había un soportal. O oco cortinado do soportal e a galería servían de segundos planos que enriquecían a marcha da historia.

 

(Procedencia da imaxe)

O teatro máis destacado e do que formaba  parte Shakespeare era The Globe Theatre (o orixinal foi destruído por un incendio en 1613)

(Antigo teatro The Globe no que se representaban as obras da compañía de Shakespeare)    (Procedencia da imaxe)

 

Hoxe pódese visitar a súa reconstrución.

(Procedencia da imaxe)

A ausencia total de escenografía facía que o poeta  tivera que crear a través da linguaxe a idea do lugar e o
momento no que transcorría la acción. As localizacións cobraban vida na mente do público a través da palabra. Ás
veces pasábase un cartel indicando cando había un cambio de espazo.  A música estaba íntimamente ligada á acción, suliñando o lirismo e a paixón, adornándoa con cantigas e bailes.. A palabra e a interpretación do actor eran de vital
importancia.

Non había actrices polo que os papeis femininos eran representados por homes con disfraz de muller ou por
adolescentes ou nenos. Nun principio, a condición social dos cómicos, en especial a dos máis humildes, non se distinguía da dun vagabundo o un mendigo. Co tempo, grazas á apertura dos novos teatros, os actores da época isabelina foron acadando maior consideración social.

O oficio de autor dramático tampouco estaba ben remunerado e todos os dereitos sobre as obras  pasaban ao poder das empresas que as representaban. O nome do autor só se mencionaba (e xeralmente  con inexactitude) dous ou tres anos máis tarde. Os escritores non disfrutaban, pois, do froito do seu  traballo, a menos que posuiran accións na compañía, como era o caso de Shakespeare.

(Procedencia da imaxe)

As obras seguían unha estrutura clásica no relativo  aos actos e escenas. Empregábase o verso (ainda que, a miúdo, se intercalara a prosa) Mesturábanse traxedia, comedia e pastoral. Unha situación tráxica ou de alta tensión dramática podía verse aliviada pola intervención cómica do clown. Prodúcese a ruptura coa norma clásicas das tres unidades. Esta consistía en na obra debía existir unha unidade de espacio (hai un decorado único), tempo (os feitos só duraban un día) e acción (só había unha trama). Combinábanse no escenario  diversas tramas. Asemade convivían personaxes da realeza con outros das clases baixas. Ademais incorporábase música e danza para facer do teatro un espectáculo total.

Aquí tedes un anaquiño da película Shakespeare in love (e que está na biblioteca á vosa disposición). O filme reflicte moi ben como era o teatro na época isabelina.

 

 

 

Pero é Plauto un cómico?

Esta é a pregunta que nos fixeron os lectores da obra de Plauto nada máis empezar a xuntanza deste pasado luns. Parece ser que nin os xogos de palabras, nin os enredos, nin os apartes, nin sequera os golpes que se propinaban uns aos outros lles fixeron gracia aos selectos (ata no sentido do humor) lectores.

E que a comedia clásica non é igual que a actual? A este respecto explicounos Adelia (a nosa experta) que as diferencias entre a comedia e traxedia non eran as mesmas no teatro clásico que no actual. Os antigos chamaban traxedias a aquelas obras que escenificaban a impotencia do ser humano ante o destino mediante o plantexamento dunha serie de situacións que desembocan nun final desgraciado. Os personaxes adoitaban ser nobres ou de elevada posición social (incluso deuses). O protagonista encarnaba unha pasión do ser humano, como a ambición, o amor, o desexo de vinganza, o cumprimento dun deber moral… Na acción, o protagonista vese envolto nun conflito que non buscou e cuxa solución non depende del, senón o destino ou de seres sobrenaturais máis poderosos ca el, polo que termina derrotado. A miúdo a súa desgraza arrastra a outros personaxes. Pola contra, unha comedia era aquela obra cuxos protagonistas eran plebeios. Nela escenifícase un conflito orixinado por un personaxe cuxos defectos (a vanidade, a avaricia, a ambición…) son tan esaxerados que resultan ridículos. O enredo desencadenado polo protagonista da lugar a situacións chistosas e disparatadas (sustentadas na meiranda parte dos casos en acción esaxeradas, en xogos de palabras, malentendidos…) e ten un final feliz. Así mirado, o que lemos si é unha comedia.

 (Procedencia da imaxe)

Aceptamos Aulularia como comedia. Con todo, os lectores non acabaron de verlle a gracia. Si percibiron, iso si, que aos personaxes lles faltaba certa profundidade. Boa precisión, pois na obra “viven” personaxes tipo (arquetipos, previsibles, que representan unha forma de ser) moi habituais na obra de Plauto (na entrada anterior Adelia tamén nos falaba deles). A este respecto podedes ver a película Golfos de Roma ou ler outras ¿comedias? do mesmo autor que están na biblioteca.

 

 

Outra eiva que atoparon na obra lida, e aquí a que escribe dalles a razón, é a deficiencia estrutural. Esta faise evidente, sobre todo, nas acotacións. Din os lectores que estaban incompletas nalgúns casos e que omitían informacións importantes. Xoán Carlos evocaba as acotacións das obras de Valle Inclán. As comparacións son odiosas, pero neste caso máis pois estamos comparando a dous autores de épocas distintas, con paradigmas distintos e,  polo tanto, con dúas visións moi diferentes do teatro. Non é xusto para Plauto comparalo cun grande como Valle Inclán. A función dunha acotación, como ben sabedes, é dar unha indicación escénica a un actor. Pero Valle non só facía iso, senón que as dotaba dun valor estético que superaba a súa condición de simple anotación. As didascalias de Valle (coma as de Federico García Lorca) constitúen per se nun documento literario. Valle era un dramaturgo, un esteta, un escritor que pensaba no teatro non só como espectáculo senón como texto. Pola contra, Plauto escribía pensando na representación, no escenario e non creo que imaxinase que as súas obras se fosen ler nin cando as escribía e moito menos tantos séculos despois da súa morte.

Para rematar, todos botaron de menos un final. Neste caso, a “culpa” non é de Plauto. É do tempo. A obra está inacabada porque se perdeu o documento final como aconteceu con outros textos do mesmo autor.

Sexa como fora, aquí queda a súa obra, fonte de inspiración para autores posteriores. É o caso de Molière, que

tamén retratou un avaro na obra El avaro, que podedes atopar na biblioteca.

Ou o de Núñez Singala coa súa obra O achado do castro, de raíces moi plautianas.

 

       (Procedencia da imaxe)   

Para a seguinte xuntanza comentaremos  Moito ruído e poucas noces, de William Shakespeare. Como vedes seguimos coa comedia. A ver se agora temos máis sorte!!! Boa  lectura a todos e… “non sufrades, nenas, non sufrades, que o home é un farsante!!”