“A miña miña planta de laranxa lima” na reunión

O pasado luns tivemos a xuntanza arredor do libro que estivemos lendo. Este ano semella que estamos elixindo ben, pois a novela gustou.

Os adxectivos que os xoves lectores  lle puxeron á novela foron: “triste” (entendemos por que, ainda que nós máis que triste lle poñeriamos dura e terrible) e nalgúns momentos “divertida e graciosa” (sobre todo no referido ás trasnadas. Dicía Pedro, textualmente, que tiña “serios  problemas” con elas). Debido a elas  recibiu moitas malleiras. Trátase dunha violencia determinada polas consecuencias tal como eles percibiron, pero iso non exime que sexa excesiva e inxustificable.

Outro calificativo que recibiu a novela foi  “realista”. Iso si, coidaban que se a realidade retratada fose a actual deste país aínda sería máis crúa. Aquí non ven, na actualidade, exemplos da solidaridade entre veciños que se puideron ver na novela.

Tamén se decataron da dignidade que o protagonista portaba. Nótase, por exemplo, no que Zezé  sae traballar (non pedir esmola) para gañar cartos.

Unha das mellores cousas que pode facer un lector é ir valorando o libro en relación con outros, vendo que teñen en común as cousas que van lendo e en que difiren. Pois ben, Gema reparou nunha similitude existente entre a novela brasileira com La metáfisica de los tubos: os dous protagonistas tiveron, nalgún momento, un pensamento de suicidio. Outra coincidencia máis feliz é que os dous aprenderon a ler, precozmente, e sós.

Os lectores arredor da planta

Poderiamos ter seguido co diálogo se non fose porque tiñamos previsto poñer a película. Só nos deu tempo a ver o principio. O suficiente para que os lectores empezasen a botar de menos detalles da novela que non estaban na película. Como ben dixo Xoán Carlos:”estes rapaces saben o libro de memoria!” E, precisamente porque vemos que ledes con moito detalle e a reunión non deu para comentar moito, emplazámosvos a que comentedes máis da novela facendo algún comentario por esta vía.

Lembrouvos, por exemplo, a algún outro libro?  Xoán Carlos atopoulle certo parecido con O principiño (a quen adicamos esta entrada no blog), xa que ambos son rapaces que teñen unha sabiduria impropia para os seus anos. Segundo Adelia Zezé é un neno “sabio e sensible”, mala mezcla nestes malos tempos para a lírica e o corazón.

A min, persoalmente, lembroume a El lazarillo de Tormes, por tratarse os protagonistas de dous nenos, antiheroes, a quen a vida maltrata e que espertan demasiado pronto á madurez.

Por outro lado, esta é a película completa por se queredes rematar de vela:

 

 

Para nós esta planta de laranxa lima nunca morrerá. Regaremos moitas outras nas vindeiras lecturas, pero nunca terá a tenra  beleza aceda da lima e da laranxa.

A vindeira novela é A elegancia do ourizo, da autora francesa Muriel Barbery, editada por Galaxia. Aquí podedes ler un interesante artigo sobre os personaxes que habitan as súas novelas e aquí unha entrevista á autora). Xa tedes os exemplares na bibioteca. Podedes pasar buscalos cando queirades. Lembrade que a reunión será o luns 13 de xaneiro, o primeiro lectivo do ano 2014.

Outras músicas do Brasil

Se onte escoitabamos o que escoitaba Zezé, hoxe deixámosvos a Elis Regina, que escoita a miúdo quen escribe esta entrada.

                                                                                       “O bêbado e a equilibrista”

O Brasil agasallounos (ainda o fai) con dous estilos musicais (case vitais) dos que é inevitable non falar: a samba e a bossa nova. As dúas darían para moitas entradas que faría mellor unha persoa entendida en música. Máis como non é así vaia esta pequena mostra, que sexa ponte, para escoitar a algúns dos  grandes músicos brasileiros que fan máis amables moitas mañás das vidas de quen os escoitamos a miúdo.

 

A música en “A miña planta de laranxa lima”

Xa comentamos con anterioridade que Zezé se sentía atraído polas palabras. Vese no interese que ten polos poetas, polo descubrimento de novas verbas. Tamén polas que son cantadas.  Moitas son palabras que aparecen en forma de letras de cancións que seducen ao protagonista. Trátase, sobre todo,  de cantigas tradicionais e de tangos.

Na páxina 12 da novela podemos escoitar a primeira canción nos beizos da súa nai:

“(…) Mamá era alta, delgada, pero moi linda. Tiña una cor ben queimada e o cabelo negro e liso. Cando o deixaba solto chegáballe ata a cintura. Pero o bonito era cando cantaba e eu quedaba ó seu lado aprendendo.

“Mariñeiro, mariñeiro

mariñeiro de amargura,

por causa túa, mariñeiro,

baixarei á sepultura…

As ondas golpeaban

e na area esvaraban,

alá marchou o mariñeiro

que eu tanto amaba…

O amor do mariñeiro

é amor de media hora,

o navío leva áncoras

e el vaise nesa hora…

As ondas golpeaban…

Ata agora esa música dábame una tristeza que non sabía comprender. (…)”

Se premedes aquí podedes lela no portugués orixinal.

Noutra ocasión é Zezé quen canta. Concretamente unha parte, a que máis lle gustaba,  de “Casiña pequeniña”:

“(…) Saquei peito:

Ti sabes de onde veño,

dunha casiña que teño;

queda alá cabo da horta…

É una casa pequeniña,

no alto dun outeiro

e vese ó lonxe o mar…

Saltei un montón de versos.

Entre as palmeiras altas

cantan todas as cigarras

ó volverse de ouro o sol.

Cerca vese o horizonte

no xardín canta una fonte

e na fonte un reiseñor…

Alí parei. Elas seguían firmes, esperándome. Tiven una idea; quedaría alí cantando ata que chegase a noite. Acabarían por cansar.

¡Pero que! Cantei toda a canción, repetina, cantei O teu afecto é pasaxeiro e ata Ramona. As dúas letras diferentes que sabía de Ramona. Nada. Entón entroume a desesperación. Era mellor acabar aquilo. Fun onde elas estaban. (…)” Páxinas 35 e 36 da novela.

Velaquí a”Casiña pequeniña”, completa, na voz de Vicente Celestino:

Aquí deixamos outra “Casinha pequeninha”canción popular tradicional do Brasil que canta Ricardo Machado:

Mais serán “os martes do seño Ariovaldo” os que lle permitan a Zezé explorar realmente no canto e cantar para outros, non só para si mesmo como adoitaba facer.

“(…) Puxo a saca no chan e o saco no ombro esquerdo. ¡Ah, que bonita camisa a cadros! Cando sexa home só vou usar camisas así. Ademais tiña un pano vermello no pescozo e o sombreiro caído cara atrás. Fixo soar unha bucina forte, que encheu a rúa de alegría.

_ ¡Achéguense! ¡Aquí están as novidades do día!

Tamén a súa voz de baiano era bonita.

– Os acontecementos da semana ¡Claudionor! A última música de Chico Viola. Perdón… o último éxito de Vicente Celestino. ¡Aprendan, amigos, que é a última moda!

                                      ( Procedencia da imaxe)

Esa maneira tan bonita de pronunciar as palabras, case cantando, déixabame abraiado.

O que quería que cantase era Fanni. Sempre o facía e eu quería aprendela. Cando chegaba a esa parte na que dicía: “Nunha cela hei de verte morrer”, eu tremía ante tanta beleza…

Lanzou o seu vozarrón e cantou Claudionor:

Fun ao baile no monte da Mangueira

unha mulata chamoume de tal maneira…

Non volvo máis alá, teño medo de “cobrar”

o seu home é moi forte. É capaz de matar…

Non vou facer como fixo Claudionor,

para manter a familia foi facerse estibador.

Paraba e anunciaba:

_ Folletos de todos os prezos, desde centavos ata catrocentos reis*¡Sesenta cancións novas! Os últimos tangos.

Aí chegou a miña felicidade, Fanni

Aproveitaches que ela estaba soiña

e sen tempo de chamar a unha veciña…

acoiteláchela sen dor nin compaixón.

(A súa voz tornaba suave, doce, tenra, como para esnaquizar o corazón máis duro.)

Á pobre Fani, que tiña bo corazón.

Por Deus che xuro que tamén has de sufrir…

Nunha CELA HEI DE VERTE MORRER

acoiteláchela sen dor nin compaixón

á pobre, pobre Fani, que tiña bo corazón. (…)”

                         Páxinas 103 1 104 da edición citada

(“Perdón”, de Francisco Alves, Chico Viola)

(“Adiós muchachos”, de Carlos Gardel)

“(…) _ O valse Perdón; Fumando espero e Adeus Rapaces, os tangos aínda máis cantados ca Noite de Reis. No centro só cantan eses tangos… Luz celestial, unha beleza. ¡Escoiten!

E parecía abrir peito:

Tés na túa mirada unha luz celestial que me fai medrar…

ver unha irradiación de estrelas brilando no espacio sideral.

Xuro por Deus que nin sequera aló nos ceos pode haber

ollos que seduzan tanto coma os teus…

¡Oh! Deixa que os teus ollos miren ben os meus para lembrar

a historia triste dun amor nacido nas ondas do luar…

Ollos que che din sen poder falar canta desgracia é amar… (…)”  Páx. 105 da edición citada.

“(…) E fomos polas rúas, cheas de sol e po. Nós eramos os paxariños alegres que confirmaban o verán.

O seu bonito vozarrón abría a ventá da mañá.

_ O éxito da semana, do mes e do ano. Descaradiña, que gravou Chico Viola.

A Lúa xorde cor de prata

no alto da montaña verdeante

e a lira do cantor en serenata

esperta na ventá ó seu amante.

Ó son da melodía apaixonada

nas cordas do sonoro violón

confesa o cantor á súa amada

o que ten dentro do corazón…

Aí, facía unha pequena pausa, asentía dúas veces coa cabeza e entraba eu coa miña vociña afiada.

Oh, linda imaxe de muller que seduce

se eu puidese estarías nun altar.

Es a imaxe dos meus soños, es a luz

es descaradiña, non precisas traballar… (…)”   Páxinas 111 e 112 da edición traballada.

“Malandrinha” (1952), Francisco Alves, Chico Viola

E ainda que en máis dunha ocasión os tangos lle trouxeron disgustos, Zezé seguiu cantando as letras:

“(…) Repasei o repertorio na cabeza e lembrei a última música que aprendera co señor Ariovaldo.  O tango; o tango era das cousas máis bonitas que oira. Comecei baixiño:

“Eu quero unha muller núa

ben núa eu a quero te…

De noite no claro de lúa

eu quero o corpo de mulle…” (…)” Páxinas 179 e 178 da edición citada

* Moeda antiga(N.da T.) ( A tradutora da novela é María Isabel Cornes Ríos)

Outra de vaqueiros: “City”

Onte recomendamos, ao fío dos gustos de Zezé, un clásico do western, A dilixencia. Pois ben, hoxe déixamos unha novela na que vive un personaxe que escribe un western. Trátase de City, de Alessandro Baricco, autor italiano de que xa falamos algunha vez neste blog.

( Procedencia da imaxe)

Na contracuberta do libro, que publicou Anagrama, o propio Baricco fala dela así:

“Este libro se titula City. Me doy cuenta de que, después de Seda, hubiera sido mejor buscar algo que sonara un poco distinto. Pero este libro está construido como una ciudad, como la idea de una ciudad. Quería que el título lo dijera. Y ahora ya lo dice.

Las historias son barrios, los personajes son calles. Lo demás es tiempo que pasa, ganas de vagabundear y necesidad de mirar. He viajado tres años por City. El lector, si lo desea, puede recorrer el mismo camino. Es lo hermoso, y lo difícil, de todos los libros:¿se puede viajar por el viaje de otro?

De todos modos, para la crónica, quisiera decir que por primera vez he escrito un libro que, por lo menos en parte, está ambientado en nuestros días. Hay automóviles, teléfonos, autobuses, hay hasta un televisor, y en un momento dado hay un señor que vende una roulotte. No hay ordenadores, pero todo llegará. He descansado de tamaño esfuerzo dibujando un par de barrios, en City ,  que se deslizan hacia atrás en el tiempo. En uno hay una historia de boxeo, en la época de la radio. En el otro hay un western. Siempre deseé escribir un western. Es muy divertido y, a la vez, muy difícil. Te pasas todo el tiempo preguntándote cómo demonios vas a escribir el tiroteo final.

En cuanto a los personajes_ a las calles_, hay un poco de todo. Hay uno que es un gigante, uno que está mudo, un barbero que los jueves corta el pelo gratis, un general del ejército, muchos profesores, gente que juega con balones, un niño negro que tira a la canasta y siempre la mete. Gente como ésta. Hay un chico que se llama Gould y una muchacha que se llama Shatzy Shell (ninguna relación con el de la gasolina). Los echaré de menos. ”

Por que non probades a lela? Gustaríalle a Zezé?