Los escarabajos vuelan al atardecer

Imaxinamos que xa todos e todas lestes o libro deste mes. Deixamos dous artigos e unha foto da planta que ocupa un lugar tan importante na novela: a selandria.

(Procedencia da imaxe)

Nós non atopamos moita información sobre a planta, pero seguramente Linneo soubese moitas cousas sobre esta. Mágoa non poder preguntarlle!

 

Resultado de imagen de linneo

(Procedencia da imaxe)

Da planta non, pero de Akenatón xa sabemos moito!!

GD-EG-Caire-Musée061.JPG

 

Deixar un comentario

Arquivado en Los escarabajos vuelan al atardecer

Os nenos da varíola

A protagonista da novela que estades a ler foi un pesonaxe real que deixa a súa pegada ata a actualidade. Chámase Isabel Cendal.

Resultado de imagen de isabel zendal gómez

Procedencia da imaxe

Por outro lado, como sabedes, o tema central da novela é a procura da vacina da varíola. Xa o Pai Sarmiento no s.XVIII andaba na súa busca, tal como recolle esta curta de animación na que Afonsiño é o protagonista xunto ao propio Pai Sarmiento:

 

 

 

 

Deixar un comentario

Arquivado en Os nenos da varíola

O que nunca vive o momento, non vive nunca. Que fas ti?

“(…) De repente me acuerdo de un poema de un poeta danés Piet Hein: “El que nunca vive el momento, no vive nunca. ¿Qué haces tú? (…)”. Na páxina 60 (da obra publicada por Siruela) o pai de George cita ao poeta danés para falarlle ao seu fillo do carpe diem. Faino a través dese gruk, poesía filosófica curta, case un aforismo, que o autor asinaba co seudónimo de Kumbel Kumbell, mentras estaba na clandestinidade por ter presidido a Unión Anti-Nazi do seu país xusto antes da ocupación de Dinamarca polos nazis .

Outro exemplo de gruk é este:

«Unha máxima polos viquingos»
Velaquí un feito
que che axudará a loitar
un pouco máis:
as cousas que non te matan
de forma fulminante
farante máis forte.

Resultado de imagen de plaza sergel estocolmo noche

Piet Hein, científico e humanista danés, non só se adicou a escribir. Está considerado  unha especie de Leonardo da Vinci moderno, xa pese a non tener ningún título académico, realizou  aportes invalorables en campos tan diversos como a filosofía, a arquitectura, as matemáticas e a física. Traballou co  premio Nobel de Física Niels Bohr en calidade de  “asistente na solución dos misterios do mundo”. Asemade, deseñou  a rotonda que rodea a torre de vidrio da plaza Sergel, do centro de Estocolmo. Tivo a virtude de unir os coñecementos científicos co humanismo.

O pai de George sigue contando: “(…) Además, había comprado una lata de comida de lujo para su gato, para mi madre un polémico libro de poesía en finosueco, escrito por Märtha Tikkanen, que se llama La historia de amor del siglo.

A súa obra é un exemplo da literatura nórdica feminina. A obra citada La historia de amor del siglo narra as vivencias dunha parella, a autora e o seu marido, o escritor e artista gráfico  Henrik Tikkanen, cuxo amor se ve dificultado polo alcoholismo deste, que causa o  deterioro da historia de amor inicial. Mais tamén se abordan outros aspectos: o apoio, comprensión que recibe a protagonista doutras mulleres e, finalmente, a toma de conciencia da súa identidade como ser humano, con vida propia.

DICES
que me quieres
Pero de mi trabajo
hablas
despectiva, desdeñosamente
Mi sueldo mensual
lo ganas
en una tarde
mientras tomas el sol en el jardín
De mis opiniones
ni te enteras
porque me es imposible sobreponerme a los gritos
con los que pontificas las tuyas
A mis gentes
procuras descalificarlas
lo mejor que puedes
tan pronto como te enteras
de que son mis gentes
Mi tiempo
siempre ha existido
para que tú lo utilizases
para tus necesidades
Mi fidelidad
dices que es importante para ti
mientras tú obviamente
tienes tus costumbres eróticas
Mi desesperación
ante tu inconsciencia
la llamas mezquindad
envidia
Mi angustia
durante largas noches
te la pasas durmiendo tranquilamente
Tú que me amas
¿no podrías alguna vez
tratar de explicarme qué es lo que quieres decir
cuando dices
que me quieres?
Marta Tikkanen en La historia de amor del siglo (Ediciones Hiperión, 1989). Traducción de Francisco J. Uriz.

Do poemario realizáronse diversas versións escénicas en Finlandia, Suecia e tamén no estado.

Resultado de imagen de Märtha Tikkanen la historia de amor del siglo poemas

(…) y para mi padre una novela llamada Carrera muerta, del joven debutante noruego Erling Gjelsvik. (…)” Páxina 71 do libro citado.

Noutra ocasión di Jan Olav: “(…) Pero aquello me pareció un intento de trivializar lo que yo intentaba expresar, de modo que dije: “Pienso en las noches como esta que no se me permitirán vivir…”. Sabía que Verónica conocía esta frase de un poema de Olaf Bull. Lo habíamos leído juntos en una ocasión. (…)” Páxina 116.

Resultado de imagen de Olaf Bull

¿Qué piensas?

¡Pienso en noches como esta que no se me permitirá revivir,

en maduras campiñas que sin mí hierven de trigo!

¡En leves cosas emocionantes: la espiga que se quiebra,

caminos de la mar, pálidas velas lejanas,

olas que afluyen a la playa sin mí!

¡En el día cotidiano, que dócilmente se queda tras la tumba,

pienso, amada, y en todas las profundas tardes azules

que vendrán al jardín del estío,

sin mi alma contra la tuya, en ello pienso!

 

Aquí podes ler outros poemas do mesmo autor.

Se ben é certo que, como vemos, hai moitas referencias á literatura nórdica (lembremos que o autor da obra, Jostein Gaarder,  é sueco) noutras ocasións os narradores fan referencia a outras literaturas europeas. Georg, nas páxinas 23 e 143 fai alusión a Roald Dahl, autor de obra que seguramente coñezas coma Matilda, Charlie e a fábrica de chocolate ou Cuentos en versos para niños perversos.

Asemade Jan Olav tamén alude, na páxina 98, a Pigmalión, “(…) el héroe griego que esculpió en mármol a la mujer de sus sueños. Luego, la diosa del amor se apiadó de él y convirtió la estatua en mujer. (…)” Esta historia aparece no libro La metamorfosis, do autor latino Ovidio. Máis tarde, no 1913,  o inglés Bernard Shaw levouna ao teatro. No 1964 recreouse a historia en  My Fair Lady (Mi bella dama), película musical  galardonada con varios Óscar,

 

Pintura representando a Pigmalión, de Bronzino.

O mesmo narrador alude á obra de Shakespeare, Hamlet, na páxina 105 cando di: “(…) Entonces dije algo muy, muy tonto, tal vez porque no me atrevía a creer que la Joven de las Naranjas y yo pudiéramos tener un futuro común. Dije: “To be two or not to be two, that is the question” (…)” en clara alusión ao famosísimo monólogo de Hamlet: ” To be or no to be”

Imagen relacionada

Finalmente, outra referencia literaria que atopamos na novela ten lugar na páxina 126 cando o pai lle fai algunhas recomendacións literarias ao seu fillo: “(…) Un sentimiento de la naturaleza desnudo y directo lo encuentras en la literatura popular, por ejemplo en los cuentos de los hermanos Grimm. Léelos, Georg. Lee las sagas irlandesas, lee los mitos griegos y nórdicos, lee el Antiguo Testamento. (…) ” Se queres facerlle caso na biblioteca temos varios libros da mitoloxía griega e nórdica. Tamén hai algunha colección dos contos populares recollidos polos  Grimm. Porén, eu prefiro a Andersen, que tamén se adicou a recoller contos da tradición. Quédome concretamente con este:

Resultado de imagen de la pequeña cerillera

A nena dos mistos

(A imaxe procede está tomada de aquí, un interesante artigo sobre o Nadal, titulado “El efecto Andersen”)

 

Deixar un comentario

Arquivado en La joven de las naranjas

A música do Universo

Xa sabemos que George toca o piano,porque o lemos na entrada anterior e porque el mesmo nolo dixo, na páxina 44 da novela:

“(…) Ya he mencionado que toco el piano. No soy un gran pianista, pero soy capaz de tocar el primer movimiento de la Sonata del Claro de Luna de Beethoven casi sin equivocarme. Cuando me encuentro solo ante el piano interpretando esa pieza, tengo a veces la sensación de estar sentado ante un gran piano de cola tocando a mis anchas, mientras la luna, el piano y yo navegamos en una órbita
alrededor del planeta. Me imagino que lo que estoy tocando se puede escuchar por todo el sistema solar, si no hasta Plutón (que agora xa non ten a categoría de planeta) al menos hasta Saturno.

Los anillos de Saturno

Fotografía de Saturno tomada desde o telescopio. A imaxe procede de aquí. 

Apenas he empezado a ensayar el segundo movimiento de la sonata (Allegretto). Resulta un poco más difícil de pillar, pero cuando mi profesora de piano lo toca, me gusta muchísimo. ¡Me hace pensar en pequeñas muñecas mecánicas que suben y bajan por las escaleras de un gran centro comercial!

He optado por dejar fuera de mi repertorio el tercer movimiento de la sonata, y no sólo porque es muy difícil, sino porque me da miedo.

El primer movimiento (Adagio sostenuto) es precioso, y tal vez un poco tenebroso,

pero el último (Presto agitato) es directamente amenazador. Si hubiera viajado en una nave espacial y aterrizado en otro planeta en el que me encontrara con una pobre criatura martilleando el tercer movimiento de la Sonata del Claro de Luna, habría vuelto a despegar nada más aterrizar. Pero, si en cambio, la criatura en cuestión hubiera tocado el segundo movimiento, me habría quedado unos días, y al menos me habría atrevido a acercarme a ella para preguntarle por las condiciones de vida en ese planeta tan musical.

Un día le dije a mi profesora de piano que Beethoven tenía dentro mucho del cielo y otro tanto del infierno. Se quedó estupefacta. ¡Dijo que yo había captado la esencia! Luego me contó algo interesante. No fue el propio Beethoven quien puso a la sonata el nombre Claro de Luna. Él la llamó Sonata en Do sostenido menor, opus 27, número 2, con el sobrenombre Sonata quasi una fantasía. Mi profesora opinaba que esa sonata era demasiado inquietante para llamarse Sonata del Claro de Luna. Dijo que el compositor húngaro Franz Liszt describió el segundo movimiento como «una flor entre dos abismos». Personalmente creo que la hubiera descrito como «un divertido teatro de títeres entre dos tragedias»(…)”

Tamén se citan na novela outras obras musicais. Dise, por exemplo, da avoa de George que “ha trabajado como profesora de canto. Ama toda clase de música, pero más que nada la de Puccini. Para ella ha sido de vital importancia conseguir que me guste La Bohème, pero la verdad es que la ópera italiana me resulta demasiado dulzona, y La Bohème no es una excepción, pues es una terrible mezcolanza de amor y tuberculosis. (…) Páxina 77 da editorial citada.

La Bohème de Giacomo Puccini, na  Opéra Bastille, unha montaxe moi apropiada para esta entrada

Noutro momento da obra, na páxina 153,  George describe axudándose dunha metáfora musical o diálogo que el está a ter co seu pai, o libro que están escribindo xuntos:

“(… ) Mamá tiene un disco que se llama Unforgettable. Es una grabación única, porque en ella Natalie Cole canta un dueto con su padre, el famoso Nat «King»Cole, lo cual en sí tal vez no suene muy impresionante, pero Natalie Cole canta un dueto con su padre casi treinta años después de la muerte de él. Técnicamente no es muy difícil de conseguir, pues Natalie Cole podía cantar sobre la antigua banda de la grabación de Nat «King» Cole de hacía cuarenta años. Podría decirse que la hija eleva la voz de su padre a un nuevo tablero.

De manera que no era ninguna hazaña técnica cantar un dueto con un hombre que llevaba casi treinta años muerto. Tal vez fuera más bien un esfuerzo mental. Pero el dueto es estupendo. Es «unforgettable»(…)”

Finalmente, cómpre falar ( e escoitar) dos sonidos do espacio,. Xa Pitágoras falaba da harmonía das esferas. Aquí podes ler sobre esa teoría e a relación entre a música, as matemáticas e os astros.

Pois ben, un satélite da NASA confirmou esa música das esferas. Así captou a NASA os sonidos do Universo:

Mais xa antes de que a NASA nos permitira escoitar esa música, foron moitos os artistas que imaxinaron como sería a música do espacio. Un deles foi  Gustav Holst, autor de Os planetas. Para el sonaban así:

Por outro lado Mike Oldfield  compuxo O sonido da creación:

Deixar un comentario

Arquivado en La joven de las naranjas

O enigma do Universo. A vida é unha flor entre dous abismos.

“(…) ¿Qué es este gran cuento en el que vivimos y del que cada uno de nosotros sólo podrá disfrutar un breve tiempo? Tal vez el telescopio espacial pueda ayudarnos un día a comprender mejor la naturaleza de este cuento. Tal vez ahí fuera, entre las galaxias, esté la respuesta a lo que es un ser humano.
Creo que he empleado la palabra «enigma» muchas veces en esta carta. El intento de entender el Universo quizá pueda compararse con colocar en su sitio todas las piezas de un puzzle. Aunque tal vez se trate más de un enigma mental o espiritual, y quizá llevemos dentro la respuesta. Porque estamos aquí. Nosotros somos este Universo. (…)” Páxina 120

Resultado de imagen de la joven de las naranjas filosofia

Na entrada anterior aparecía tamén este texto. E conectabámolo coa ciencia. Nesta imos relacionalo coa filosofía, que é a outra parte da ciencia.  Nesta novela o pai pregúntalle ao fillo que sentido ten este conto que é a vida e se paga a pena vivilo ou non. Sobre todo isto último:

“(…) Dije: “Imagínate que hace miles de millones de años, cuando todo se creó, te encontraras en el umbral de este cuento y pudieras elegir si quieres nacer a una vida en este planeta. No sabrías cuándo vivirías, ni tampoco el tiempo que permanecerías aquí, pero de todos modos no serían más que unos cuantos años. Lo único que sabrías es que, si eliges entrar en el mundo, tendrías que despedirte y dejarlo todo algún día, cuando llegara el momento. Tal vez te causara mucha pena, porque muchos seres humanos opinan que la vida en este gran cuento es tan maravillosa que se les saltan las lágrimas con sólo pensar que se va a acabar. A veces es todo tan bueno aquí que duele mucho pensar que un día se acabará».

Resultado de imagen de la joven de las naranjas filosofia

(Procedencia da imaxe)

Estabas sentado en mis rodillas sin moverte. Añadí: «¿Qué habrías elegido tú, Georg, si una fuerza mayor te hubiera permitido elegir? Tal vez podamos imaginarnos un hada cósmica en este gran cuento de misterio. ¿Habrías elegido vivir una vida en la Tierra, larga o corta, dentro de cien mil o cien millones de años?».
Creo que respiré con dificultad un par de veces antes de proseguir:
«¿O te habrías negado a participar en el juego por no aceptar las reglas?» (…)

Si hubiera elegido no meter la cabeza en el gran cuento, no habría sabido lo que me iba a perder. ¿Entiendes lo que quiero decir con eso? Algunas veces a los humanos nos resulta peor perder algo querido que no haberlo tenido nunca. Escucha: si la Joven de las Naranjas no hubiera cumplido su promesa de vernos todos los días durante los seis meses siguientes a su estancia en España, habría sido mejor para mí no haberla conocido nunca. Lo mismo sucede en otros cuentos. ¿Crees que la Cenicienta habría elegido ir al palacio como princesa si hubiera sabido que ese juego duraría sólo una semana escasa? ¿Cómo crees que se hubiera sentido al regresar a las cenizas y los atizadores, la malvada madrastra y las feas hermanastras?
Pero ahora te toca a ti contestar, Georg, te cedo la palabra. Fue sentado contigo en la terraza bajo el cielo estrellado cuando decidí
escribirte esta larga carta. Fue en el momento en el que me eché a llorar de repente. No lloraba sólo porque iba a abandonaros a ti y a la Joven de las Naranjas. Lloraba porque tú eras muy pequeño. Lloraba porque tú y yo no podíamos hablar.
Vuelvo a preguntar: ¿qué habrías elegido si te hubieran dado la posibilidad de elegir? ¿Habrías elegido vivir un breve rato en la Tierra y al cabo de unos años ser arrancado de todo para jamás volver? ¿O habrías rechazado la oferta? (…)” Páxinas 136, 137

“(…) ¡Georg! Una última pregunta: ¿puedo estar seguro de que no existe vida alguna después de ésta? ¿Puedo estar convencido de que no me encuentre en otro lugar cuando leas esto? No, no puedo estar seguro del todo. Porque si el mundo existe, es que ya se ha sobrepasado el límite de lo improbable. ¿Entiendes lo que quiero decir? Estoy tan saciado de asombro por que exista un mundo que ya no me cabe más asombro, aunque luego resultara que existe otro mundo después.
Recuerdo que hace un par de días tú y yo pasamos unas horas jugando a un videojuego. Quizá fuera yo quien más se divirtiera,
necesitaba desesperadamente distraerme un poco. Cada vez que nos «moríamos» en ese juego, salía inmediatamente un nuevo tablero, y estábamos otra vez jugando. ¿Cómo podemos saber que no existe un «nuevo tablero» también para nuestras almas? Yo no lo creo, de verdad que no lo creo. Pero el soñar con algo improbable tiene un nombre. Lo llamamos «esperanza» (…)” Páxina 140

E George comprendeuno: “(…) Ahora lo entiendo. De pronto entiendo el alcance de todo. Ahora por fin comprendo lo que significa no-ser, no -estar. (…) Estoy tan enfadado que en cualquier momento puedo llegar a vomitar. He mirado al diablo a los ojos. Pero no le dejaré decir la última palabra. Me aparto del Malo antes de que tenga poderes sobre mí. Elijo la vida. Elijo ese pequeño pedazo del Bien que se me ha regalado. (…) Sé que hay un Mal, porque he oído el tercer movimiento de la Sonata del Claro de Luna de Beethoven.

Pero también sé que existe un Bien. Sé que entre los dos abismos crece una hermosa flor, y de esa flor pronto despegará un alegre abejorro. (…)

He de admitir que estos pensamientos me parecen bastante inteligentes. Fue Franz Listz quien describió el segundo movimiento de la Sonata del Claro de Luna como “una flor entre dos abismos”.  (…)” Páxina 159

E ti, lector, lectora, que elixirías?

Deixar un comentario

Arquivado en La joven de las naranjas

Flores para un astrónomo aficcionado

O luns 8 de xaneiro comentaremos o libro La joven de las naranjas. Na obra a ciencia e a poesía (fíos que vertebran este ano a elección dos libros do club) ocupan un importante lugar. Imos explicar nesta entrada como aparece a ciencia e nas seguintes como está presente a literatura e máis especialmente a poesía.

Cando George recibe a carta do seu pai, morto hai once anos, el estaba facendo un traballo sobre o telescopio Hubble e o seu pai faille esta pregunta:

“¿Cómo le va al telescopio Hubble, sabes algo? ¿Los astrónomos han aprendido algo más sobre cómo está atornillado este Universo?”

Imaxe tomada de aquí

E claro que, sabía!!! George explica: ” (…) El telescopio Hubble fue puesto en órbita alrededor de la Tierra desde la nave espacial Discovery 25, en el mes de abril de 1990. (..)  Tal vez mi padre se enteró de su enfermedad el mismo día que el Discovery fue lanzado desde Cabo Cañaveral con el telescopio a bordo, tal vez a la misma hora, tal vez en el mismo minuto.

Entonces, podía comprender que le interesara saber cómo le iba a la nave espacial, pues no tardó en descubrirse que había un defecto grave en el pulido del espejo principal del telescopio. Mi padre no podía saber que ese defecto fue reparado por astronautas de la nave espacial Endeavour en el mes de diciembre de 1993, casi exactamente tres años después de su muerte. Y por supuesto, no sabía nada de todo ese extraordinario equipamiento que fue montado en el telescopio en el mes de febrero de 1997.

Reparando el Hubble

O Hubble recibiu a diversos grupos de astronautas nestes últimos vinte anos para facer reparacións e operacións de mantemento. Nesta foto o astronauta  Steve Smith traballa na segunda misión de reparación do Hubble, que tivo lugar en 1997. Foto: NASA.

Mi padre murió antes de tener tiempo de saber que el telescopio Hubble ha sacado las mejores y más nítidas fotografías del Universo.

La Galaxia del Sombrero, como nunca se había visto

A imaxe está extraída desta páxina na que atoparás outras fotografías feitas co telescopio.

Yo había encontrado muchas de ellas en Internet y había incluido un montón en el trabajo. Incluso he colgado alguna de las que más me gustan en mi habitación, por ejemplo la buenísima foto de la estrella gigante Eta Carina, que se encuentra a más de 8.000 años luz de nuestro sistema solar.

(Imaxe tomada co telescopio Hubble. Procede de aquí)

Eta Carina es una de las estrellas con mayor masa de la Vía Láctea y pronto explotará como una supernova antes de terminar como una estrella de neutrones o un agujero negro.

Otra de mis fotos favoritas es la que muestra las enormes columnas de gas y polvo en la Niebla del Águila (también llamada M16). ¡Allí nacen nuevas estrellas!
Hoy sabemos mucho más del Universo de lo que sabíamos en 1990, y en gran parte, gracias al telescopio Hubble. Ha sacado miles de fotos de galaxias y nebulosas a millones de años luz de la Vía Láctea.

Rubens Vía Láctea.jpg

“El nacimiento de la Vía Láctea”, de Rubens. O cadro está no Museo do Prado.

Además, ha obtenido unas fotografías increíbles del pasado del Universo. Tal vez suene un poco misterioso eso de sacar fotos del pasado del Universo, pero contemplar el Universo equivale a mirar hacia atrás en el tiempo. La luz se mueve a una velocidad de 300.000 kilómetros por segundo, y sin embargo la luz procedente de galaxias lejanas puede tardar millones de años en llegar hasta nosotros, porque el Universo es enorme. El telescopio Hubble ha sacado fotos de galaxias que se encuentran a más de doce mil millones de años luz, y eso significa que también ha mirado más de doce mil millones de años hacia atrás en la historia del Universo.

La imagen más antigua de nuestro universo

Imaxe máis antiga do Universo, está extraída de aquí.

Resulta casi imposible de comprender, porque entonces el Universo tenía menos de mil millones de años. El telescopio Hubble ha conseguido mirar hacia atrás casi hasta el Big Bang, que es cuando se crearon el tiempo y el espacio. (…)

Pero también podría haber elegido hacer mi trabajo sobre el programa Apolo y los primeros seres humanos en la luna. Podría haber escrito sobre galaxias y agujeros negros, porque también sé bastante sobre las galaxias y los agujeros negros, por no decir de las galaxias con agujeros negros. Podría haber escrito sobre el sistema solar con los nueve planetas y el gran cinturón de asteroides entre Júpiter y Marte. O también podría haber escrito sobre los grandes telescopios en Hawai. (…)”

Páginas 23, 24, 25 La joven de las naranjas, editorial Siruela

Na páxina 36 do libro (na editorial Siruela, edición do 2003) George sigue explicando: “(…) Miré una foto que tengo en la pared de Supernova 1987 A.

Los misteriosos anillos de la supernova 1987A

Está sacada con el telescopio Hubble, más o menos cuando mi padre se enteró de que estaba enfermo. (…)” E noutro momento o pai amósalle ao fillo a estrela Venus “y te dije que esa estrella daba vueltas alrededor del sol de la misma manera que la Tierra. En esa época del año podíamos ver Venus bajo el firmamento al este, porque el sol brillaba sobre él de la misma manera que lo hace sobre la Tierra. (…) Páxina 135.

Resultado de imagen de telescopio hubble

E na páxina 82 da mesma edición, George di: “(…) El telescopio Hubble tarda 97 minutos en dar una vuelta al mundo, a una velocidad de 28.000 kilómetros por hora. Para comparar, puedo decir que el primer tren a vapor entre Christianía y Eidsvoll tardó 150 minutos, dos horas y media, en recorrer una distancia de 68 kilómetros. He calculado que eso da una velocidad media de 28 kilómetros por hora. Eso significa que el telescopio Hubble es mil veces más rápido que el primer ferrocarril de Noruega. (¡Mi
profesor opinaba que ésa era una comparación muy ingeniosa!)
¡28.000 kilómetros por hora! ¡Eso sí que es volar ingrávido por el espacio! Y tal vez entonces se pueda hablar de beber «leche intergaláctica», sobre todo cuando a la vez se sacan constantemente fotos de galaxias que se encuentran a muchos millones de años luz de la Vía Láctea.
El telescopio Hubble tiene dos alas con paneles solares. Miden doce metros de largo, dos y medio de ancho y suministran 3.000 vatios al satélite. Pero dudo de que los dos tórtolos de la catedral se hubieran sentado cada uno en un ala del telescopio con el Universo entero a sus pies antes de pasar por el Museo Histórico y llegar al parque del Palacio. Aunque, quién sabe, tal vez estuvieran
en el séptimo cielo. (…)”

Edwin-hubble.jpg

“(…) Pusieron ese nombre al telescopio por el astrónomo Edwin Powel Hubble. Fue él quien demostró que el Universo se expande. Primero descubrió que la nebulosa Andrómeda no sólo era una nube de polvo y gas en nuestra galaxia, sino que era una galaxia completamente independiente fuera de la Vía Láctea.

El descubrimiento de que la Vía Láctea sólo era una de muchas galaxias revolucionó la visión que los astrónomos tenían del espacio.
El descubrimiento más importante de Hubble tuvo lugar en 1929, cuando pudo constatar que cuanto más lejos de la Vía Láctea se encuentra una galaxia, más deprisa parece moverse. Este descubrimiento es la base de lo que hoy llamamos la teoría sobre el Big Bang, o la Gran Explosión. Según esta teoría, sobre la cual casi todos los astrónomos están de acuerdo hoy, el Universo se formó tras una enorme explosión hace 12 o 14 mil millones de años. De eso hace mucho, muchísimo tiempo.
Si todo lo que ha ocurrido en el Universo se metiera en una agenda de veinticuatro horas, la Tierra habría nacido bastante avanzada la tarde, los dinosaurios habrían llegado unos minutos antes de la medianoche, y la humanidad sólo llevaría existiendo los dos últimos segundos…(…) Páxina 11o.

E finalmente, o pai de George escríbelle ao seu fillo: “(…) A veces pienso en el telescopio espacial como en el Ojo del
Universo. Pues a un ojo capaz de contemplar el Universo entero se le podrá llamar con cierto derecho Ojo del Universo.

¿Comprendes lo que quiero decir con eso? Es el propio Universo el que ha dado origen a ese instrumento inconcebible. El telescopio Hubble es un órgano sensorial cósmico.
¿Qué es este gran cuento en el que vivimos y del que cada uno de nosotros sólo podrá disfrutar un breve tiempo? Tal vez el telescopio
espacial pueda ayudarnos un día a comprender mejor la naturaleza de este cuento. Tal vez ahí fuera, entre las galaxias, esté la respuesta a lo que es un ser humano.
Creo que he empleado la palabra «enigma» muchas veces en esta carta. El intento de entender el Universo quizá pueda compararse con colocar en su sitio todas las piezas de un puzzle. Aunque tal vez se trate más de un enigma mental o espiritual, y quizá llevemos dentro la respuesta. Porque estamos aquí. Nosotros somos este Universo.
Quizá no estemos aún totalmente creados. El desarrollo físico del ser humano tuvo que ocurrir antes que el psíquico, claro. Y tal vez la
naturaleza física de este Universo sea sólo algo externo, una materia necesaria para la comprensión del Universo de sí mismo.
Tengo una fantasía lunática: de repente Newton entendió que hay una gravitación universal. Bien.

newton2

(Imaxe tomada de aquí)

Casi igual de repente Darwin vio que en este planeta ha tenido lugar una evolución biológica. Estupendo.

(Procedencia de la imagen)

Luego Einstein descubrió que existe una relación entre la masa, la energía y la velocidad de la luz. ¡Excelente! Y en 1953 Crick y Watson mostraron la composición de la molécula del ADN, es decir, los genes de plantas y animales. ¡Maravilloso! Pero luego podríamos imaginarnos que un día —¡qué día, Georg!— un alma pensadora en un momento de clarividencia resuelva el enigma del mismísimo Universo. (…)”

Páxinas 120 e 121

Se miramos isto, efectivamente, o Universo é un enigma:

E se miramos cara adentro, cara a alma, tamén é outro enigma. Iso xa é filosofía, ou poesía. Delas falaremos na seguinte entrada.

Deixar un comentario

Arquivado en La joven de las naranjas

O 2017 desde un telescopio

Lectoras e lectores do Club, andaredes estes días lendo La joven de las naranjas, de Jostein GaarderSupoño que estaredes agardando seis meses pola moza das laranxas e que asistiriades con George á misa do Nadal (eu á única que fun, de feito. Só vou ás misas dos libros!) e xa saberedes xa da existencia do telescopio Hubble.

Imos, pois, despedir o 2017 coas mellores imaxes do universo tomadas desde o telescopio durante o 2017.

Las 10 mejores imágenes captadas en 2017 por el telescopio Hubble

 Esta foi considerada a mellor das fotografías. Aquí podes ver as nove restantes.

E o desexo de que no 2018 non nos falten estrelas! Maiakovski dixit.

¡Escuchen!
¿Si las estrellas se encienden,
quiere decir que a alguien les hace falta,
quiere decir que alguien quiere que existan,
quiere decir que alguien escupe esas perlas?

Alguien, esforzándose,
entre nubes de polvo cotidiano,
temiendo llegar tarde,
corre hasta llegar hasta Dios,
y llora,
le besa la mano nudosa,
implora,
exige una estrella,
jura,
no soportará un cielo sin estrellas,
luego anda inquieto,
pero tranquilo en apariencia,
le dice a alguien:
“¿Ahora estás mejor, verdad?
¿Dime, tienes miedo?”
¡Escuchen!
¿Si las estrellas se encienden,
quiere decir que a alguien les hace falta,
quiere decir que son necesarias,
quiere decir que es indispensable,
que todas las noches,
sobre cada techo,
se encienda aunque más no sea una estrella?

.

Deixar un comentario

Arquivado en La joven de las naranjas

De ciencia e poesía

Di David Jou, físico, científico e poeta español  que “construír pontes e fomentar complicidades entre ciencia e humanismo é unha das urxencias da cultura actual”. Facemos noso ese propósito e botámonos, este curso,  ao camiño da lectura da man da ciencia e da poesía. A ver se somos capaces de facer unha boa singladura!!

Habitualmente, poesía e ciencia teñen sido concibidas como conceptos antagónicos, atribuíndolle á primeira o territorio da beleza e a emoción, mentres que a segunda se asociou dende a súa orixe á procura da verdade e da utilidade. Mais, o certo é que as relacións entre poesía e ciencia son máis estreitas do que semella a simple vista: unha e outra non son máis que dous xeitos de tratar de dar resposta ás circunstancias do ser humano. Ambas interrogan sen tregua á razón, ambas parten da incerteza e argumentan desde un discurso subxectivo. Pois aínda que o coñecemento científico é unha tarefa racional,  tamén a ciencia debe difundir e validar o coñecemento desde a persuasión e a retórica, e o seu discurso inclúe, a par da lóxica, un conxunto de elementos que comparte con outras esferas do coñecemento como poden ser o mito ou a poesía; o científico debe convencer, e isto faino  botando man de todos os recursos dispoñibles da retórica, metáforas incluídas.

Pola súa banda,  na súa formulación, a poesía ten moito de matemático: este aspecto matemático-xeométrico da poesía está moi presente nos  mecanismos (paralelismos, leixaprén, repeticións) da nosa poesía medieval; nas regularidades que dotan ao poema de ritmo e harmonía; nas imaxes e metáforas  que aspiran á expresión do inefable, do inédito: outra conexión coa ciencia!!!

Sen deixar de considerar a malversación que se pode facer do progreso científico, no noso  Club de lectura pretendemos  facer convivir poesía e literatura científica, reflexionar sobre os aspectos positivos e polémicos dos avances científicos  e contribuír  a  superar as distancias que tradicionalmente separan a eses dous intentos de desvelar a Verdade: pois un poema pode botar tanta luz sobre o universo coma unha fórmula matemática; e as descubertas matemáticas amplían os dominios do coñecemento, e con eles os ámbitos da beleza e da harmonía do universo, como se suxire neste fragmento dun poema dedicado a Albert Einstein:

Resultado de imagen de albert einstein

E = mc2
«Esta fórmula gústame: é breve e contundente,
é nova e é audaz, é sinxela e custa comprendela;
o seu cálculo é simple, só esixe multiplicar,
pero ábrenos á sorpresa,
axita os fundamentos do que sabiamos polos sentidos e os
costumes.
Podémola interpretar como unha porta entre a luz e a
materia;

(…)
Podémola considerar como un enorme ensanche do
noso mundo;
                                                                                David Jou

Estas son as palabras coas que Dores Pereira, profesora de Lingua galega e Literatura, explica o camiño que imos seguir nos vindeiros meses: o da poesía e o da ciencia. Podedes ver aquí como conflúen ambas as dúas na man de Chema Madoz, un mestre da poesía visual.

Nas obras que imos ler este curso  conviven as dúas belezas: a científica e a poética. Agardamos que poidades descubrilas e vivencialas na selección que propoñemos.

Arrancamos a andaina coa poesía de Carlos Negro. Concretamente coas súas Penúltimas tendencias. O propio autor, nesta entrevista, fala así da obra:

“(…) Entón pensei en tratar un tema diferente, pensando tamén no público xuvenil, que é o desa presión sobre as mulleres para que todo sexa “fashion, chic e sexy” (…) O libro ten tamén un sentido das metamorfoses dunha moza, que poderían ser varias. Da procura da propia identidade, fronte a un modelo de beleza moi pechado e canonizado. Mais tamén hai outras ideas, como o amor romántico. E, nese aspecto, o libro é unha reacción contra o escrito por Federico Moccia. Eu vía que os alumnos o collían na biblioteca, que estaba moi de moda. Tiña curiosidade e lino. E quedei asustado. Ademais de estar pesimamente escrito, era profundamente reaccionario no seu contido. Era o tópico da muller fascinada polo ‘machito’. Unha muller aparentemente liberada pero que o que quere é ser modelo de televisión, presentadora ou parella dun chico guapo, á sombra do seu mozo. (…) A moza ten contradicións e dúbidas, claro. Quere afastarse dese mundo da imaxe que se lle impón, pero tamén se sente atraída por el. Sabe que lle están a vender un mundo ficticio e prefabricado, mais tamén é certo que se te afastas do que se considera moderno quedas á marxe. Por iso non hai branco e negro. Quere escapar mais tamén ser aceptada polo grupo.(…)”

Resultado de imagen de penúltimas tendencias

(Imaxe extraída de aquí)

Premendo neste enlace atoparás algúns dos poemas do libro. e aquí queda outro, para que vaias achegándote ao libro:

“Princesa (contra) Disney”

Cuspo os chícharos
agochados no colchón
como se fosen balas.
Arrinco o vestido de seda.
Íspome e pego un berro
que escacha as porcelanas.
O cabelo longo semella atadura.
(As tesoiras fanme menos escrava).
Fuxo da torre.
Da mazá envelenada
da obediencia.
Fendo os ferrollos.
Pelo curto,
lingua solta.
Respiro fondo,
corro descalza.
Comezo a alancar
cara a esa gándara
máis alá dos espellos.
(Vaime volvendo a voz
Que perdín en palacio).

Non sabemos se é o caso, non sabemos se ti te sentes así, mais aquí queda o poemario que pode ser espello para ti, ou chave que te leve á reflexión do que ti es, do que queres ser de verdade e non do que outros ( o mundo) queren que sexas.

Da poesía, pero sen deixala de todo, pasaremos á novela. Meterémonos na vida de Georg, un adolescente de 15 anos que recibe unha carta do seu pai, morto cando el era un neno. Esa carta obrígao a mirar as estrelas e a preguntarse polo sentido da vida. Velaí, en certo modo, a poesía e a ciencia. Atópanse as dúas na novela de Jostein Gaarder, La joven de las naranjas.

«Mi padre murió hace once años, cuando yo sólo tenía cuatro. Creí que no volvería a saber nada de él, pero ahora estamos escribiendo un libro juntos…» Así comienza La joven de las naranjas que hace reflexionar al lector sobre la intensidad de la Vida, pero también sobre la muerte. Una historia que nos habla del Tiempo y sobre qué somos realmente, qué misterio compartimos con el universo. ¿Elegiríamos nacer, y conocer la vida en toda su intensidad, sabiendo que quizá sea para permanecer sólo un instante en ella? ¿O rechazaríamos la oferta? Georg, un joven de 15 años apasionado por la astronomía, encuentra una antigua carta que su padre escribió para él al saber que iba a morir. En ella le cuenta el gran amor que sintió por la misteriosa Joven de las Naranjas para finalmente formularle una importante pregunta, a la que Georg debe responder. Antes de contestar, Georg habrá escrito un libro con su padre, un libro que va más allá del tiempo y de los límites de la muerte. (Información que aparece na contracuberta do libro, publicado por Siruela)

Xa no frío xaneiro, leremos Os nenos da varíola de María Solar. Na páxina da editorial Galaxia, que publica a obra, aparece a seguinte reseña:

Resultado de imagen de os nenos da variola

“Desta volta achégase a unha das aventuras máis importantes da historia da humanidade, protagonizada por uns nenos que non tiñan idea de facerse heroes. Aínda que o foron. Nos seus pequenos corpor, brazo a brazo, levaron a vacina da varíola a América. Sacados dos hospicios da Coruña, Santiago e Madrid, cruzarán o Atlántico formando parte da Expedición do doutor Balmis e na que unha muller fascinante, Isabel Zendal, xogará un apapel determinante. A historia comeza en 1803. Na miseria dos orfanatos. Nun barco que pode ser tamén unha tumba. Nun mar hostil e desapiadado. No medio dese universo cruel, a esperanza e un posible futuro. O heroísmo anónimo de 22 nenos que, grazas a este libro, xa non o serán máis nunca.”

 En marzo xuntarémonos de novo para celebrar o día da Poesía lendo Esto y ESO  obra de Raúl Vacas Polo. O poemario xira arredor das materias que estudades no instituto. Cada unha deles ben merece un poema (ou non?)

Resultado de imagen de esto y eso raul vacas

Imaxe extraída de aquí

En abril continuaremos coa poesía, neste caso de Xabier Paz., un científico (biólogo de formación) e escritor, autor de, entre outros,  Materia de Lucrecio , obra que comentaremos. Esta “constitúe unha reflexión sobre a orixe e o devir do Cosmos, sobre a existencia e o coñecemento humanos neste desolado pórtico do século XXI. A emoción e a estrañeza do vivir ven suxeita pola rédea do coñecemento científico que se expón non exento de ironía. O desconcerto da conciencia, limitada, dexergando o Universo ilimitado e a vertixe da visión cosmolóxica na súa inmensidade, procuran acougo no acicate do coñecemento obxectivo e poético da materia, do seu devir. O ser humano, tenta recoñecerse na parte non arredada do Universo apalpando as súas leis. O coñecemento poético do posible como guieiro: poesía da materia. Poesía non como asombro polo íntimo, senón como indagación no que de común temos na nosa individualidade, a busca dunha estética antropolóxica. Poesía da experiencia, pero non da experiencia persoal e individual senón da experiencia comunitaria que nos outorga o herdo comunal do coñecemento científico.” Esta información está extraída de aquí.

A continuación leremos a novela gráfica Einstein. Os autores da mesma Corinne Mayer e Ann Simon recrearon a vida do científico Albert Einstein. A editorial Norma ten unha colección de biografías de científicos, escritores, filósofos,  pintores ben interesante. Podedes atopar máis información da mesma aquí.

Para rematar elixiremos unha destas dúas lecturas: Nemo: o rapaz sen nome de David Morosinotto ou Terra, de Xurxo Mariño.

Resultado de imagen de nemo o rapaz sen nome

No interesante e fermoso blog Trafegando ronseis aparece esta reseña da primeira obra citada:

Davide Morosinotto é o autor deste libro que a editorial Xerais nos trae na nosa lingua para un público mozo, un libro de aventuras titulado Nemo. O rapaz sen nomeque me parece ben axeitado, un libro entretido, misterioso que se le dun bocado polo atraente do seu argumento, onde o protagonismo radica nunha moza e en dous mozos canda un cadelo enorme e fiel que sabe defender os intereses dos seus amigos. Ambientada na Francia de 1829, descríbense asemade os costumes da época sen caer no pintoresco nin no aburrido, dándonos pinceladas daquel machismo onde as nenas de familia rica só podían aspirar a ser casadas con mozos da súa condición social, algo do que se afastará a nosa protagonista, quen en realidade quere vivir a súa propia vida e buscar nesta maxia e riscos.
O autor bebe da obra de Jules Verne, afastándose del  recollendo personaxe e nomes, pero recreando unha novela de aventuras da mellor saga.”  Verne foi un escritor que soubo unir ciencia e literatura (nas dúas a imaxinación é fío condutor) .Neste artigo podes ler os inventos que Verne deseñou nas súas novelas.  Algúns e algunhas de vos lembraredes que xa lemos unha obra del, A volta ao mundo en oitenta días. Con ela, fixeramos un percorrido polos lugares que visitou o señor Fogg: a volta ao mundo arredor dos libros.

Con respecto á segunda, Terra, a editorial Xerais, que publica a obra, di do libro: “”Este é un libro de viaxes convertido nunha aventura de divulgación científica, o relato dun periplo de once meses arredor do planeta Terra no que se mesturan as anécdotas que van xurdindo ao longo das distintas etapas coas descricións da ciencia que hai detrás dos espectáculos que a natureza lles vai amosando aos viaxeiros: illas volcánicas en plena formación, desertos aos que non se lles albisca a fin, termiteiros xigantes, glaciares de cor azul que roxen coma monstros, raposos voadores e quilómetros, moitos quilómetros de percorrido polo mar, o aire e os revirados camiños dun planeta observado cos ollos atentos e cheos de curiosidade de Xurxo Mariño. Como indica o escritor Xavier Queipo no limiar, «cada capítulo, cada etapa, cada anécdota é unha porta aberta aos sentidos e ao coñecemento, unha incitación á observación da natureza e, en particular, á natureza humana coma se se tratase dunha introdución á historia natural e de etnografía comparada». Aquí podes ler unha entrevista ao autor.

Xurxo Mariño le desde a Biblioteca América para os oíntes de Efervesciencia (espazo de información científica accesible a todos os públicos, que conduce Manuel Vicente. Coincide co noso horario de xuntanza. Algún día teremos que escoitalo!) un fragmento final de Terra na sección: Un libro, un autor, un espazo.

A editorial Xerais acaba de crear recentemente unha colección, Básicos Ciencia, que nace co propósito de divulgar a ciencia en galego. Nós tamén queremos achegarcha a ti, lector ou lectora, e facelo tamén da man da poesía e da literatura. Que o camiño  sexa longo, pleno de aventuras, pleno de experiencias. 

 

 

Deixar un comentario

Arquivado en Ciencia e poesía

Árbores a esgalla

O home que plantaba árbores (L’Homme qui plantait des arbres -1953-) é unha noveliña ben interesante sobre a xenerosidade, a hospitalidade, a constancia e a capacidade do home para intervir (esta vez, positivamente) na natureza. Como biografía “concentrada” do seu autor pode valer a que se cita a continuación (extraída da web da editorial Galaxia):

Jean Giono (Manosque, 1895-1970), novelista francés. Con 19 anos foi reclutado polo Exército francés para loitar na I Guerra Mundial. Máis tarde describiu os horrores da guerra en Le Grand Troupeau (1931). Expuxo o seu credo pacifista en Refus d’obéissance (1937). Giono utilizou a súa Provenza natal como escenario para as súas novelas, cuxa maior parte tratan sobre a relación das xentes coa terra que habitan, tal e como se pode ler en Les vraies richesses (1936). Outros libros importantes son Colline (1920), Regain (1930) e Le Hussard sur le toit (1951), no que a manifestación da naturaleza é a cólera que devasta Provenza e mata cegamente sen preocuparse da política que está axitando os homes.

Como puidestes comprobar, tras a súa lectura, o libro amósanos o gran cambio experimentado nunha zona dos Alpes tras a sementeira masiva de árbores por parte do seu protagonista. Non plantou ducias, nin centos; PLANTOU MILES de carballos, bidueiros, faias, etc., conseguindo á volta duns anos transformar unha área erma e deshabitada nun lugar fermoso e cheo de vida. Todo un exemplo.

A novela foi levada ao cinema (de animación, neste caso) polo canadense Frédéric Back en 1987, con grande éxito, xa que a curta acadou diversos premios (entre eles, un Óscar e unha Palma de Ouro). Con todo, eu escollo a novela. Xulgade vós:

Deixar un comentario

Arquivado en Sen clasificar

Árbores e caracois

O libro que imos comentar o vindeiro luns comeza cun animaliño pequeno e escorredizo: o caracol

 

Resultado de imagen de caracol

Premendo aquí poderás ver fermosas fotografías coma esta de caracois

Quen  pode imaxinar que un animal pequeno coma este poda causar tanto alboroto? Pois nin máis nin menos que un prato deles son os que desencadean a trama desta magnífica novela. En serio? Caracois? Para comer?… Pois si…un delicioso bocado que xa os antigos romanos saboreaban. Incluso coidaban que eran unha estupenda cura para enfermidades do estómago e das vías respiratorias! Aínda que a condición para que dese resultado o tratamento era comelos en número impar…

Resultado de imagen de o baron rampante calvino

O baron rampante

Será un prato destes pequenos moluscos o que catapultará ao noso protagonista Cósimo o máis alto! Levarao a descubrir un mundo diferente o que estaba acostumado a ver. Pero… non adiantemos acontecementos…Leamos a obra escrita por Italo Calvino e, tende moi en conta, que moitas das súas vivencias plasmounas nas súas obras…Haberá nesta algún elemento da súa vida?

 

Deixar un comentario

Arquivado en O barón rampante