Reunión: “A cidade en chamas”

Onte, despois de varios cambios (un festivo local, unha excursión), tivemos a reunión do club de lectura. Non sei se os cambios antes mentados ou a elección do libro para a última sesión (iso das chamas a final de curso, cando xa todos estamos “queimados”!), o caso é que asistiron só Iago, Christian, Paula e Antía, ademais das mediadoras, claro. Pero, curiosamente, foi unha das mellores reunións: tranquila, cordial, falando cada un cando correspondía e escoitando ós demais (o que queira entender que entenda). Arriba podedes ver como tiñamos preparada a biblioteca para a reunión.

Esta foi a nosa viaxe particular polo mundo, e polo mundo dos libros. Na foto tedes os libros lidos durante o curso, esta exposición é a previa á guía de lectura do verán, que poñeremos proximamente no blog e unha mostra na biblioteca: “As bicicletas son para o verán. Os libros tamén”.

Comezamos a debullar algunhas opinións sobre o libro, que Iago calificou de “raro”. Como levamos todo o curso escoitando esta palabra referida a moitos libros, por parte de membros do club, e ningún deles nos definíu moi ben o seu significado, lanzamos desde aquí a pregunta. Que é un libro raro? Cales son os parámetros para definilo coma raro?

Paula e Antía non leran o libro enteiro. Christian e Iago, non só o leran, senón que facendo o reconto final foron dos que leron todos os libros de cada unha das sesións (“diso se trata, non?”, dixo Iago coa súa habitual espontaneidade e convicción). Estes dous rapaces si que deron a volta ó mundo. Antía, asistíu a todas as reunións e, aínda que non leu todos os libros (ela é máis de libros de ficción, fantasía), recoñece que os lerá nun futuro.

A pesar do “raro” do libro, lérono con detenemento, parece, aínda que ás veces entre ida e volta de Heller a toda velocidade coa súa bicicleta polas rúas de New York, os lectores se perderan un pouco.

A Christian sorprendeuno que houbese un traballo coma o de Heller: “mensaxeiros de noticias”. Despois de aclarar que estes americanos teñen de todo, outra sorpresa de Christian é a de que utilicen este servizo só estranxeiros. Sorpresa que non afectou a Iago, que di que os que viven alí, xa se dan as noticias eles mesmos, sen intermediaros.

Heller, o protagonista da nosa novela, ten unha sensibilidade especial para dar as malas noticias, por iso sempre lle toca anunciar as desgrazas, pero cando el se ve implicado emocionalmente coa persoa que recibe a noticia cóstalle máis (?)

Quizáis o feito de que os pais non se preocupan moito del, ou ó menos están lonxe (el vive cos avós), o fai máis sensible á dor dos demais. Iago é tallante cando di que os “pais non querían ó fillo”, por iso o deixaron cos avós, mentras eles fan labores de voluntariado noutros países.

Ben, para entender todos estes comentarios, igual é mellor que os que non o lestes, leades o libro. É unha noveliña cuxa trama se desenvolve en moi poucos días (a ver se algún lector nos di exactamente cantos días dura a acción), e a un ritmo trepidante, coma trepidante é o ritmo ó que se move o protagonista na súa bicicleta, sorteando todo tipo de obstáculos (incluso un policía borde) na cidade de New York. Novela de “planos cinematográficos”, que diría un crítico, o cal traducido á linguaxe do club é que “parece que estás nunha película”.

Podemos sacar proveito da obra desde o punto de vista social fixando a atención no tema da inmigración (o tema dos ilegais), o abuso de poder por parte da policía, incluso o diferente posicionamento de membros deste corpo con respecto ó seu traballo.

Podemos fixarnos nas relacións interpersoais que se establecen.  Entre os compañeiros de traballo de Heller; entre el e unha moza á que lle custa acercarse; a amistade intensa e incondicional de Heller con Salim, aínda que de diferentes idades. A de Salim co policía retirado, aínda que de condicións diferentes pero cunha orixe semellante. A dos inmigrantes entre si.

O afán de superación está patente en toda a obra, pois o protagonista, mentras traballa de repartidor, entrénase para o Tour de Francia, no que quere bater diversos records, aínda que ese afán competitivo non pasa por enriba da amistade: Heller non dubida en empregar os seus aforros para axudar a Salim.

Ademais de viaxar a New York onde se desenvolve a acción principal, podemos achegarnos a Istambul  (minoría kurda, situación da muller) onde queda o pasado máis lonxano de Salim. E se fiamos máis fino ata podemos ir á China, a Chile, onde diferentes personaxes teñen unha historia que deixaron atrás por tratar de achegarse ó soño americano.

E despois destas consideracións xerais do libro, aquí vos queda o retrato dos que chegaron ó final da viaxe e esperamos que emprendan outra con nós, se cadra, o ano que vén.

O libro máis valorado do club, entre estes catro campeóns foi “El retrato de Carlota” e “El niño que vivía con los avestruces”. Os menos (que pena!) “Sagarmatha” e “Frida”. As  mediadoras non dicimos nada, dixérono eles.

Non haberá xa máis reunións, pero nos días vindeiros iremos dando conta dalgunhas recomendacións lectoras para o verán, antes de pechar o blog. E aínda que nos tomemos un descanso blogueiro, seguiremos lendo e viaxando no verán.

Acabamos a entrada cunha cita de Imma Monsó, que é unha “frase do día de Minimàlia” e á que nós engadimos algo:

“Escriure sobre un lloc és viatjar-hi literàriament”.
Imma Monsó (Lleida 1959)

“Escribir sobre un lugar é viaxar alí literariamente”, ó que nós engadimos “…e ler sobre un lugar, tamén”

Advertisement

Cine turco, cine kurdo, cine en Estambul.

Xa fixemos mención da película do director español Vicente Aranda, baseada na novela de Antonio Gala e ambientada en Istambul.

Imos agora facer unha mención ó cine de directores  turcos, que gañaron numerosos premios nos últimos anos.

Fatih Akin, que ten a nacionalidade dobre turco-alemana e vive en Alemania, gañou o Oso de Ouro no Festival de Cine de Berlín do 2004 coa película “Gegen die Wand” (“Contra la pared”).

No 2007, o mesmo director gañou o Premio LUX do Parlamento Europeo coa película  “Al otro lado”.

“Cruzando el puente: los sonidos de Estambul” é un documental de Fatih Akin sobre a música, como o seu título indica.

Nuri Bilge Ceylan gañou o Premio ó Mellor Director no Festival de Cine de Cannes no 2008.

“Los climas” (2006)

“Érase una vez en Anatolia” (2011)

Podedes ver algúns títulos máis neste enlace a el multicine.com.

Por último citar a un director kurdo-sirio, Mano Khalil, director independente que traballa en Suiza.

Del son documentais coma “My prison, my home” sobre a situación de moitas familias kurdas ou tamén “Al Anfal- Fragments of life and death”,  que amosa os métodos de Hussein contra o pobo kurdo.

Orhan Pamuk e o “Museo da inocencia”

Na entrada anterior falamos de Orhan Pamuk e de “El museo de la inocencia”. Dedicamos unha entrada á parte a unha curiosidade sobre esta novela ( tédela na biblioteca, como xa vos dixemos)

Ademais dunha lectura apaixoante de 83 capítulos, esta obra deu orixe a un verdadeiro museo, do que a  propia novela é unha guía que inclúe unha entrada gratuíta para o posible lector-visitante. Aquí tedes un vídeo que explica como so autor xestou a idea do museo ó tempo que escribía a novela.

Literatura turca, literatura en Estambul

Nesta entrada imos falar de literatura turca e literatura ambientada en Istambul.

En “A cidade en chamas” citábase varias veces a Nazim Hikmet.

Outro autor turco moi coñecido, pois foi premio Nobel no 2006, é Orhan Pamuk. Del temos na biblioteca “Nieve” e “El museo de la inocencia”.  (Podedes consideralas recomendacións para levar no verán)

Se tedes interés en adentrarvos na literatura deste país, deixámosvos un enlace á librería Alberti onde podedes ver que hai moitos máis autores ca Orhan Pamuk. A sona deste é tanta que eclipsa a moitos outros bos autores, como se di neste artículo que vos enlazamos a propósito de “Gentes de Estambul” de Buket Uzumer.

Ademais da literatura turca, temos autores doutras nacionalidades que ambientan a súa obra neste país. Como exemplo deixámosvos a obra de Antonio Gala, “La pasión turca”, que  foi levada ó cine por Vicente Aranda con Ana Belén como protagonista no papel de Desideria.

Neste enlace tedes unha reportaxe de RTVE sobre a película.

E para finalizar engadimos un vídeo coa música desta película, de José Nieto.

Literatura en “A cidade en chamas” (III)

Ademais dos libros citados en entradas anteriores, nesta novela cítanse outras obras literarias. Algunhas teñen un peso importante na historia. Un exemplo disto son os poemas do poeta turco Nazim Hikmet que van aparecendo na novela. O primeiro lémolo na páxina 76 e di así:

O murmurio do mar

e o outono chegou coas súas nubes preñadas e a súa terra sabia…

meu amor,

os anos maduraron.

Pasamos por tantas cousas

que podiamos ter mil anos.

Pero ainda somos

nenos de ollos coma pratos

correndo descalzos pola area, collidos da man.

Se queredes ler máis poemas deste autor, ademais dos que veñen no libro, achegádevos a esta páxina.

Outra das obras que se citan é  Asasinato no Orient Express (na páxina 130), de Agatha Cristhie:

“(…) Salim estaba sentado no seu posto de libros, absorto na lectura do Asasinato no Orient Express. Semellaba que a noite anterior non o afectara o máis mínimo. Era agradable volvelo ver.

– Deduciches quen o fixo?

– Atopei algo mellor_ Salim ergueu a mirada sen amosar sorpresa ningunha-. Unha expresión marabillosa: “andar con andrómenas”. (…)”

Aquí tedes a película baseada na novela:

Tamén se fala de  Tao Te Ching na páx. 185: “( …) Húmida e pegañenta, así estaba a atmosfera cando Heller o atopou por fin. Salim estaba facendo un troco co vendedor de paraugas xamaicano, cambianado un exemplar de Tao Te Ching por un par de paraugas negros. (…)” Podédelo ler aquí.

Como sabedes, Salim adícase a vender libros (comerciar con libros sempre é mellor que comerciar con calqueira outra cousa). Un dos que “participa” dese comercio é O gozo de amar. Na páxina 136 podemos ler:

“( …) _ Tes o que che encarguei a semana pasada?

_ O gozo de amar, última edición?

_ Non, non…_ McCulloug mirou para Heller, colorado_. O Diccionario de español... última edición revisada.(…)”

Velaquí a película baseada na novela homónima:

Rematamos a entrada, como comezamos, cuns versos fermosísimos do poeta turco citado arriba:

Eu

quero morrer antes ca ti.

¿Coidas que o último en marchar

atopa o que se foi primeiro?

Eu non o creo.

Sería mellor que me queimasen

e me puxesen nunha urna de vidro.

Unha urna feita

de claro vidro,

de xeito que me puideses ver dentro…

Xa ves o meu sacrificio: entrégome converténdome en terra,

entrégome facéndome flor,

só para estar preto túa.

Despois, cando morras,

podes vir á miña urna

e viviremos alí xuntos

ata  que unha noiva atordada nos bote ao vento.

Pero para entón xa estaremos tan mesturados

que caeremos un a acarón do outro,

que nos afundiremos na terra xuntos.

E se cadra medrará unha flor silvestre.

Tan fermosos coma ese “polvo serán, mas polvo enamorado” de Quevedo.

Literatura en “A cidade en chamas” (II): “O Quixote”

Ya no hay locos, amigos, ya no hay locos. Se murió aquel manchego, aquel estrafalario  fantasma del desierto y … ni en España hay locos. Todo el mundo está cuerdo, terrible, monstruosamente cuerdo.

León Felipe

                ( Fotografía tomada por Luca Rosato diante da casa museo de Cervantes, en Alcalá de Henares)

Un dos primeiros encontros que se producen entre o protagonista é Silvia ten como fondo una novela, Don Quixote (desta obra xa temos falado aquí, a propósito de Días de Reyes Magos)

“(…) Heller rebuscou no peto, sacou a foto de Silvia lendo o seu libro. Mirándoa máis de preto baixo as luces da oficina decatouse de que estaba a ler Don Quixote. Era un vello exemplar de páxinas amarelentas.(…)” ( páxina 125)

                                      ( Procedencia da imaxe)

“(…) Rebuscou debaixo da mesa. Despois de revolver en varios caixóns, Salim volveu asomar cun exemplar de Don Quixote. Ofreceullo a Heller sen dicir ren. Heller colleu o libro con cautela. Mirouno, sopesouno un pouco e levantou a mirada… (…)” Páxina 131.

Heller podería ler, con cautela, esta pasaxe  da obra:

Hoy es el día más hermoso de nuestra vida, querido Sancho;

los obstáculos más grandes, nuestras propias indecisiones; nuestro enemigo más fuerte, el miedo al poderoso y a nosotros mismos; la cosa más fácil, equivocarnos; la más destructiva, la mentira y el egoísmo; la peor derrota, el desaliento; los defectos más peligrosos, la soberbia y el rencor; las sensaciones más gratas, la buena conciencia, el esfuerzo para ser mejores sin ser perfectos, y sobre todo, la disposición para hacer el bien y combatir la injusticia donde quiera que estén.
(…)
En esto, le vino al pensamiento cómo le haría, y fue que rasgó una gran tira de las faldas de la camisa, que andaban colgando, y diole once ñudos, el uno más gordo que los demás, y esto le sirvió de rosario el tiempo que allí estuvo, donde rezó un millón de avemarías. Y lo que le fatigaba mucho era no hallar por allí otro ermitaño que le confesase y con quien consolarse; y así, se entretenía paseándose por el pradecillo, escribiendo y grabando por las cortezas de los árboles y por la menuda arena muchos versos, todos acomodados a su tristeza, y algunos en alabanza de Dulcinea.
(…)
Llenósele la fantasía de todo aquello que leía en los libros, así de encantamientos como de pendencias,

batallas, desafíos, heridas,

( Fotografía de Luca Rosato. Fragmento da estatua de Cervantes, en Alcalá de Henares)

requiebros, amores,

tormentas y disparates imposibles; y asentósele de tal modo en la imaginación que era verdad toda aquella máquina de aquellas sonadas soñadas invenciones que leía, que para él no había otra historia más cierta en el mundo. ”

                                    ( Fragmento extraído de El poder de la palabra)

“(…) Heller abriu o libro, folleouno. As ilustracións eran espantosas, de pesadelo, sacadas dun mundo que a Heller lle resultaba estrañamente familiar. Monstros, ogros, cabaleiros e batallas, unha loita interminable. Na última páxina  aparecía Don Quixote postrado nunha cama, vello e moribundo. Os seus amigos e fieis servidores estaban reunidos ao seu redor, os rostros vencidos coa dor, as bágoas de Sancho corréndolle pola cara abaixo. (…)” ( páxina 132)

Non sabemos quen era o ilustrador da edición que lía Heller. Podería ser Gustave Doré, e entón Heller vería isto:

( Procedencia da imaxe)

(Clicade sobre as palabras destacadas no fragmento anterior. Atoparedes máis debuxos de Doré. Podedes ver máis  aquí.)

” El Quijote pronuncia su discurso sobre la Edad de Oro”, por Salvador Dalí

                                                              ( Procedencia da imaxe)

Sabemos que a novela de Cervantes serve para conter soños, os deste tolo que buscou unha Idade de Ouro na época que lle tocou vivir, pero tamén para conter fotos:

“(…) Heller meteu a foto no seu exemplar de Don Quixote, que estaba no peitoril da fiestra.(…)” ( páxina 269)

Xa no final da historia o narrador di que “( …) Heller pechou os ollos de golpe, volveu ao cuarto de novo. Buscou debaixo da almofada e sacou o seu exemplar do Don Quixote. Abriuno pola primeira páxina e arrincouna. Levantou a vista do libro para mirar a reacción dela.(…)” ( páxina 286)

Non coñecemos a súa reacción. Máis si sabemos que, probablemente pensou, coma o grupo Asfalto, aquelo de “Pobre hidalgo, cómo luchó, quiso cambiar el mundo con sus sueños…” nalgún momento da súa lectura. Que importa arrincar a primeira páxina. A universalidade de D. Quijote trascende a aquel “lugar de la mancha de cuyo nombre ” Cervantes non quixo lembrase, porque ao fidalgo a Mancha quedouselle pequena.

                                                                                                                                  Grazas, Luca!! Polas túas “vistas” quixotescas.

Literatura en “A cidade en chamas” (I): “A Eneida”

Unha das obras máis presente en “A cidade en chamas” é a “Eneida”, do poeta latino Virxilio. Aínda que non hai tantas alusións directas ó título da epopeia latina  no “noso” libro coma alusións ó “Quijote”, a historia de Paris e Helena, a guerra de Troia e as aventuras de Eneas están moi presentes ó longo de toda a novela. Salim procede de Turquía, Asia Menor, onde se ubicaba a antiga Troia, cidade destruída polos gregos (a cidade en chamas, do título?).

(Procedencia da imaxe)

“-¡Por Paris!

-¿París de Francia ou París de Texas? -preguntou Heller.

-Por Paris de Troia, ¿por quen se non? -dixo Velu.

-¡Por aquel que deu feito o que quería! -Salim continuou cun tolo estoupido de palabras-. ¡Chegou onda ela sen máis nada que unha promesa da deusa do amor, e arrebatoulle a Helena ao seu marido diante dos seus fociños e do resto dos gregos!

…

-“O resto do gregos” sitiaron Troia durante dez anos -díxolle Velu a Salim.

…

-“O resto dos gregos” queimaron a cidade até reducila a cinzas …” (páx. 89 e 90 de “A cidade en chamas”, ed. Xerais.

No capítulo 42 , Heller e Silvia van a un museo onde se expoñía arte grega e obxectos sobre Troia.

(Procedencia da imaxe: “Aquiles e Áyax xogando aos dados”)

Heller explícalle a Silvia algo da historia de Helena e Paris e tamén do fado:

“-¿Sabes que era o único que temía Zeus?

-¿O que?

-O fado -Helle indicou o material gráfico que tiñan ao redor-. Os deuses teñen o seu propio fado co que loitar, incluso mentres controlan o destino dos asuntos humanos. E isto viña a conto de que Troia foi destruída. A Odiseo ocorréuselle facer un cabalo de madeira, e esa simple idea derrubou todo un imperio. E os deuses tiñan todo o dereito a ter medo, porque uns dos escasos superviventes foi Eneas, que fundou Roma…e Roma substituíu a Afrodita por Venus, a Hermes por Mercuri e a Zeus por Xúpiter” (páx. 236)

No capítulo 43, Salim no seu delirio di:

“Estou feliz de que estea aquí… Eneas escapou da cidade en chamas a Roma. E atopoute…”

Eneas é o heroe troiano que da nome á obra de Virxilio. Este escribíu a “Eneida” por encargo do emperador Augusto, para contar a historia da fundación de Roma e ensalzar as súas orixes. É polo tanto unha obra de “literatura propagandística”. Dise que Virxilio lles dixo ós seus amigos pouco antes de morrer que a destruíran á súa morte, pero estes non lle fixeron caso, afortunadamente.

“A Eneida” conta a fuxida de Eneas de Troia e a sua “odisea” antes de chegar ó Latium, onde o fado tiña determinado que fundaría unha nova cidade, Roma.

O tema da guerra de Troia xa aparece na “Ilíada” de Homero, na que se narra o último ano do asedio da cidade por parte dos gregos, asedio que durou 10 anos. O episodio do cabalo de madeira non está na obra de Homero, senón na de Virxilio. Cando Eneas conta o relato dos seus padecementos, hai un flashback no que se narra este episodio.

Podemos facer un comparación da “Eneida” coa “Ilíada” e a “Odisea”, os dous poemas épicos de Homero. As viaxes de Eneas desde Troia a Italia veñen a ser a odisea de Ulises para chegar desde Troia a Ítaca, a súa patria. As loitas de Eneas con Turno previas á fundación da cidade que creará un gran imperio, son o correlato das loitas entre gregos e troianos na “Ilíada”.

Tedes na biblioteca exemplares das 3 obras e tamén unhas adaptacións para os máis pequenos.

Se queredes lelas online, deixámosvos aquí os enlaces correspondentes á páxina de bibliotecas virtuais, as fotos son de exemplares e adaptacións que podedes atopar na biblioteca:

“Ilíada”. Homero

“Odisea”. Homero

“Eneida”. Virxilio

Hai películas baseadas nestes clásicos, como exemplo deixámosvos estas 3:

“La leyenda de Eneas”, dirixida por Giorgio Venturino no 1962

“La Odisea”, unha miniserie de TV de Andrei Konchalovsky do ano 1997

Máis recente, do ano 2004 é a película de  Wolfgang Petersen, protagonizada por Brad Pitt, “Troia”

Neste enlace á páxina de Historia y cine podedes ver a comparación que se fai da película co clásico de Homero.

E sobre a cidade de Troia e as excavacións que levaron ó seu descubremento podedes ver este vídeo.

Cine en “A cidade en chamas”

Na páxina 37  do libro, cando Heller pasa coma unha exhalación por diante da Escola de Cine Tisch, alí “había un grupo de alumnos reunidos, falando da última película de Kevin Smith”. Tendo en conta que a acción da novela se desenvolve no verán do 2001, a película sería “Jay y Bob el silencioso contraatacan” 

Nesta película o propio Kevin Smith interpreta a Bob o silencioso. O nome dos protagonistas é o mesmo que leva a súa tenda de cómics (“Jay and Silent Bob’s Secret Stash” , en Red Bank, New Jersey). Precisamente o mundo do cómic é un dos temas recurrentes deste director. Tamén é algo moi seu que as mesmas personaxes aparezan en diferentes películas. Jay e Bob o silencioso son habituais de varias  e, aínda que nun primeiro momento o director dixo que a película (á que aquí vos deixamos un enlace) sería a última na que aparecerían, logo introduciunos en “Clerks II” no 2006.

Bob o Silencioso en “Persiguiendo a Amy” (1997)

“Dogma” (1999)

Continuando co cine na novela, na páxina 46, hai nunha parede “unha foto autografada por Sarah Jessica Parker“.

E para rematar, aínda que esta película non aparece citada na obra, nós traémola a colación porque o Día da Independencia é o día do aniversario do protagonista: a película é “Nacido el 4 de julio”, de Oliver Stone do ano 1989 e protagonizada por  un xovencísimo Tom Cruise.

Antes da reunión: New York/Estambul

Voltamos á cidade de New York (lembrade que xa pasamos por ela na viaxe de Phileas Fogg) na nosa última lectura deste curso. Imos visitar de novo a cidade dos rañaceos da man de Heller, o protagonista de “A cidade en chamas”, pero tamén imos ir a Estambul da man de Salim: o inmigrante turco-kurdo amigo de Heller.

Deixámosvos para comezar un enlace ó mapa da cidade por se queredes seguir a Heller nalgunha das súas entregas á velocidade do raio.

A outra cidade que imos visitar é Estambul, a capital de Turquía. A República de Turquía está situada na península dos Balcáns e é a porta de entrada a Asia ou de saída de Europa, pois está entre os dous continentes.

(Procedencia da imaxe)

Salim dinos que el é kurdo. Os kurdos son un pobo indoeuropeo que se asentou no sur de Anatolia arredor do século X a. de C. (a súa lingua é o kurdo). O Kurdistán é unha rexión do interior de Asia Menor, ó norte do Oriente Medio historicamente reclamada polo pobo kurdo, a etnia sen estado que o habita actualmente. O seu territorio atópase repartido entre catro estados: Turquía, Irak, Irán e Siria xunto cun pequeno enclave en Armenia.